Κυριακή 13 Δεκεμβρίου 2015

13 Δεκεμβρίου 1642: ο θαλασσοπόρος και εξερευνητής Αμπελ Τάσμαν ανακαλύπτει την Νέα Ζηλανδία.



Η Νέα Ζηλανδία  είναι χώρα που αποτελείται από 2 μεγάλα και πολλά μικρότερα νησιά στα νοτιοδυτικά του Ειρηνικού Ωκεανού. Η Νέα Ζηλανδία είναι επίσης γνωστή ως Αοτεαρόα στη Μαορί γλώσσα, ή η Γη του Μακριού Λευκού Σύννεφου. Η Νέα Ζηλανδία είναι γνωστή για την γεωγραφική της απομόνωση, αφού είναι χωρισμένη από τηνΑυστραλία στα βορειοδυτικά μέσω της Θάλασσας της Τασμανίας, σε μήκος περίπου 2.000 χλμ. Οι εγγύτεροι γείτονές της είναι στα βόρεια οι Νέα Καληδονία, Φίτζι και Τόνγκα. Ο πληθυσμός της Νέας Ζηλανδίας είναι κυρίως Ευρωπαϊκής καταγωγής, με τους Μαορί να αποτελούν την μεγαλύτερη μειονότητα. Σημαντικές μειονότητες είναι και οι μη-Μαορί Πολυνήσιοι και Ασιατικοί κάτοικοι, ιδιαίτερα στις πόλεις της χώρας.

Επισήμως, Βασίλισσα της Νέας Ζηλανδίας είναι η Βασίλισσα Ελισάβετ Β' του Ηνωμένου Βασιλείου και εκπροσωπείται στη χώρα από έναν μη-πολιτικό Γενικό Κυβερνήτη. Ωστόσο, η Βασίλισσα δεν έχει καμία πραγματική πολιτική επιρροή. Η πολιτική εξουσία κατέχεται από τον Πρωθυπουργό που είναι ο αρχηγός της Κυβέρνησης στο δημοκρατικά εκλεγμένο Κοινοβούλιο της Νέας Ζηλανδίας. Το Βασίλειο της Νέας Ζηλανδίας περιλαμβάνει επίσης τις Νήσους Κουκ και το Νιούε, που είναι εξ ολοκλήρου αυτοκυβερνώμενα, το Τοκελάου, που κινείται προς την κατεύθυνση της αυτοκυβέρνησης και τις διεκδικήσεις της Νέας Ζηλανδίας στην Ανταρκτική.

Ιστορία
Η Νέα Ζηλανδία είναι μία από τις πιο πρόσφατα αποικισμένες μεγάλες περιοχές γης. Πολυνήσιοι άποικοι κατέφθασαν με τα γουάκα (κανό) τους περίπου 800 με 600 χρόνια πριν και εγκατέστησαν τον ιθαγενή πολιτισμό Μαορί. Ο αποικισμός στα Νησιά Τσάταμ στα νοτιοανατολικά της Νέας Ζηλανδίας δημιούργησε τους Μοριορί αλλά δεν έχει ακόμα εξαχθεί ασφαλές συμπέρασμα σχετικά με το αν μετακινήθηκαν εκεί από την Νέα Ζηλανδία ή από κάπου αλλού στην Πολυνησία. Το μεγαλύτερο μέρος της Νέας Ζηλανδίας ήταν μοιρασμένο σε φυλετικές περιοχές που λέγονταν rohe και οι πηγές εντός τους ελέγχονταν από μια iwi ("φυλή"). Συνήθως δυο iwi δεν υπερκάλυπταν μια rohe. Οι Μαορί προσάρμοσαν τη διατροφή τους στις τοπικές θαλάσσιες πηγές, χλωρίδα και πανίδα, κυνηγώντας το γιγάντιο μόα που δεν πετούσε (και το οποίο σύντομα εξαφανίστηκε) και τρώγοντας τον Πολυνήσιο Αρουραίο και kumara (γλυκοπατάτα), που εισήγαγαν στη χώρα.

Οι πρώτοι Ευρωπαίοι που είναι γνωστοί πως έφτασαν στη Νέα Ζηλανδία οδηγήθηκαν από τον Άμπελ Γιανσζόον Τάσμαν, που έπλευσε στη δυτική ακτή των Βόρειων και Νότιων νησιών το 1642. Την ονόμασε Στάτεν Λάντ (Staten Landt), πιστεύοντας πως ήταν μέρος της γης που είχε ανακαλύψει ο Γιάκομπ Λε Μερ το 1616 έξω από την ακτή της Χιλής. Η Στάτεν Λάντ εμφανίστηκε στους πρώτους χάρτες της Νέας Ζηλανδίας του Τάσμαν, αλλά άλλαξε σε Νόβα Ζεελάντια (Nova Zeelandia) από Ολλανδούς χαρτογράφους, από το όνομα της Ολλανδικής επαρχίας Ζέελαντ, λίγο μετά την απόδειξη τουΧέντρικ Μπράουερ πως η Νότιο Αμερικάνικη γη ήταν νησί το 1643. Το Λατινικό Νόβα Ζεελάντια έγινε στα Ολλανδικά Nieuw Zeeland. Ο Καπετάνιος Τζέιμς Κουκ επακολούθως αποκάλεσε το αρχιπέλαγος New Zealand, αν και τα ονόματα που επέλεξε για τα Βόρεια και Νότια νησιά απορρίφθηκαν (Aehei No Mouwe και Tovy Poenammu αντίστοιχα) και τα τρία βασικά νησιά έγιναν γνωστά ως Βόρειο, Μέσο και Νότιο, ενώ το Μέσο Νησί αποκλήθηκε αργότερα Νότιο Νησί. Ο Κουκ άρχισε εκτεταμένες έρευνες στα νησιά το 1769, οδηγώντας σε Ευρωπαϊκές φαλαινοθηρικές εκστρατείες και τελικά σε σημαντικό Ευρωπαϊκό εποικισμό. Από τις αρχές της δεκαετίας του 1780, οι Μαορί είχαν συναντήσεις με Ευρωπαίους φωκοθήρες και φαλαινοθήρες. Η απόκτηση μουσκέτων από τις iwi αυτές που ήταν σε στενή επαφή με τους Ευρωπαίους αποσταθεροποίησαν την υπάρχουσα ισορροπία δύναμης μεταξύ των φυλών Μαορί και υπήρξε μια παροδική αλλά έντονη περίοδο αιματηρού δια-φυλετικού πολέμου, γνωστού ως Πόλεμοι Μουσκέτων, που τερματίστηκε μόνο όταν όλες οι iwi οπλίστηκαν ανάλογα.

Το ενδιαφέρον για την εκμετάλλευση των Μαορί από Ευρωπαίους, πιέσεις από την Church Missionary Society και το Γαλλικό ενδιαφέρον στην περιοχή οδήγησαν τους Βρετανούς να προσαρτήσουν τη Νέα Ζηλανδία με Βασιλική Προκήρυξη τον Ιανουάριο του 1840. Για να νομιμοποιηθεί η Βρετανική προσάρτηση είχε αποσταλεί το 1839 ο Βοηθός Κυβερνήτη Γουίλλιαμ Χόμπσον. Βιαστικά, μετά την άφιξή του, διαπραγματεύτηκε την Συνθήκη Γουαϊτάνγκι με τις βόρειες iwi. Η Συνθήκη υπογράφηκε τον Φεβρουάριο και τα τελευταία χρόνια έχει αρχίσει να θεωρείται ως το ιδρυτικό ντοκουμέντο της Νέας Ζηλανδίας. Η Μαορί μετάφραση της συνθήκης υποσχόταν στις φυλές Μαορί "tino rangatiratanga" πως θα διατηρούνταν με αντάλλαγμα την παύση kawanatanga, που οι Αγγλικές εκδοχές μεταφράζουν ως "αρχηγία" για "εθνική κυριαρχία/αυτονομία". Το πραγματικό νόημα είναι σήμερα αντικείμενο διαφωνιών. Διαφωνίες για πωλήσεις γης και εθνική κυριαρχία προκάλεσαν τους Πολέμους γης της Νέας Ζηλανδίας που έλαβαν χώρα μεταξύ του 1845 και 1872. Το 1975 η Συνθήκη της Πράξης Γουαϊτάνγκι εγκαθίδρυσαν το Δικαστήριο Γουαϊτάνγκι, στο οποίο ανατέθηκε να ακούει ισχυρισμούς για παραβιάσεις από το Στέμμα της Συνθήκης του Γουαϊτάνγκι που χρονολογούνται από το 1840. Κάποιες φυλές Μαορί και οι Μοριορί δεν υπέγραψαν ποτέ την συνθήκη.

Αν και η Νέα Ζηλανδία διοικούνταν αρχικά ως μέρος της Αυστραλιανής αποικίας της Νέας Νότια Ουαλίας, έγινε αποικία από μόνη της το 1841. Η πρώτη πρωτεύουσα της Νέας Ζηλανδίας ήταν η Οκιάτο ή Ολντ Ράσσελλ στον Κόλπο των Νήσων αλλά σύντομα έπειτα μεταφέρθηκε στο Ώκλαντ. Ο Ευρωπαϊκός αποικισμός προχώρησε πιο γρήγορα απ' ό,τι όλοι περίμεναν και σύντομα οι έποικοι υπερτέρησαν αριθμητικώς των Μαορί. Αυτο-κυβέρνηση παραχωρήθηκε στον πληθυσμό των εποίκων το1852. Κάποιες πολιτικές ανησυχίες ακολούθησαν την ανακάλυψη χρυσού στο Κεντρικό Οτάγκο το 1861 για το αν το Νότιο Νησί θα σχημάτιζε ξεχωριστή αποικία. Έτσι το 1865 η πρωτεύουσα μεταφέρθηκε επισήμως στην περισσότερο κεντρική πόλη Ουέλλινγκτον. Η Νέα Ζηλανδία έλαβε μέρος σε μια Συνταγματική Συνέλευση τον Μάρτιο του 1891 στο Σύδνεϋ, στη Νέα Νότια Ουαλία, μαζί με τις τότε αποικίες της Αυστραλίας. Αυτή έγινε για να θεωρηθεί το ενδεχόμενο ενός συντάγματος για την προτεινόμενη ομοσπονδία μεταξύ των - τότε - Βρετανικών Αποικιών της Αυστραλασίας. Η Νέα Ζηλανδία απώλεσε το ενδιαφέρον της για ένωση με την Αυστραλία σε μία ομοσπονδία μετά τη συνέλευση αυτή.

Η Νέα Ζηλανδία έγινε ανεξάρτητη επικράτεια στις 26 Σεπτεμβρίου 1907 με βασιλική αναγγελία. Με το Θέσπισμα του Γουεστμίνστερ το 1931 της παραχωρήθηκε πλήρης ανεξαρτησία από το Κοινοβούλιο του Ηνωμένου Βασιλείου. Η ανεξαρτησία ξεκίνησε με την υιοθεσία του Θεσπίσματος από το Κοινοβούλιο της Νέας Ζηλανδίας το 1947. Από τότε η Νέα Ζηλανδία είναι μια ανεξάρτητη Βασιλευόμενη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία στα πλαίσια της Βρετανικής κοινοπολιτείας ή Κοινοπολιτείας των Εθνών.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου